عدم و وجود – مزدافر مومنی + دانلود ویدیو و نقشه ذهنی

** خلاصه ای از این قسمت تقدیم به شما همسفرهای نورانی :

عدم: میدان بازی عشق است

مقدمه

در اعماق تاریکی مطلق، آنجا که هیچ نیست، بذری نهفته است؛ بذر هستی. عدم، مفهومی ژرف و اسرارآمیز که ذهن بشر را از دیرباز به چالش کشیده است. آیا عدم نیستی مطلق است یا بستری برای زایش وجود؟ در این خلاصه، به سفری در ژرفای عدم می‌رویم تا پرده از رازهای آن برداریم و پیوند عمیقش را با هستی دریابیم.

از مهبانگ تا نظم ریاضیات: ردپای عدم

فیزیکدانان می‌گویند جهان ما از انفجاری عظیم به نام مهبانگ (بیگ بنگ) آغاز شده است. اما پیش از این انفجار چه بود؟ چه چیز باعث شد تا از دل نیستی، هستی پدید آید؟ تمام کیهان، با کهکشان‌ها و ستارگان بی‌شمارش، با نظمی شگفت‌انگیز بر پایه قوانین ریاضیات استوار است. این نظم دقیق، این قوانین ریاضی، پیش از مهبانگ کجا بودند؟ علم پاسخی قطعی ندارد. گویی عدم پیش از هستی، حامل نظمی نهان بوده است.

عدم از نگاه عرفان: بستر تجلی

عرفا و اندیشمندان، به‌ویژه در سنت عرفان اسلامی، عدم را نه نیستی مطلق، بلکه مرتبه‌ای از امکان و بستر تجلی هستی می‌دانند. محی‌الدین ابن عربی، عارف نامدار، می‌گوید حقیقت موجودات به شکل بالقوه در علم الهی نهان است. عدم، ساحت این پتانسیل بی‌کران است. موجودات بر طبق حقیقت خود، از عدم به عرصه وجود گام می‌نهند، از قوه به فعل می‌آیند و متجلی می‌شوند.

اعیان ثابته: حقایق نامتجلی

ابن عربی در کتاب فصوص الحکم، فص دوم از اصطلاح “اعیان ثابته” سخن می‌گوید. اعیان ثابته، حقایق اشیاء در وجه نامتجلی آن‌ها هستند. آن‌ها بی‌شکل، بی‌زمان و لامکان‌اند. گویی نقشه‌های ازلی هستی در لوح عدم نگاشته شده‌اند.

گذر از وجود، هم‌آغوشی با عدم

عطار نیشابوری، عدم را حالتی می‌داند که در آن هیچ‌گونه تعینی وجود ندارد و همه چیز در ذات خداوند مستتر است. او می‌گوید:

“بگذر ز وجود و با عدم ساز / زیرا که عدم به نام است”

گویی برای رسیدن به سرچشمه هستی، باید از تعینات گذر کرد و با عدم هم‌آغوش شد.

عدم عرفانی: وادی عشق

عدم تنها به پیش از آفرینش محدود نمی‌شود. عرفا از عدم عرفانی سخن می‌گویند، حالتی از آگاهی که در آن سالک از منیت، انانیت و تمام تعلقات دنیوی رها می‌شود. این عدم، وادی عشق است. عین‌القضات همدانی می‌گوید: “عدم، میدان بازی عشق است.” عشق، زاده عدم است. آنگاه که سالک از خود تهی می‌شود، عشق الهی در وجودش تجلی می‌یابد.

هیچستان درون: تجربه تهی‌گی

درک عدم عرفانی، درک “هیچستان درون” است. تجربه‌ای ژرف از تهی‌گی که در آن، سالک از هرگونه قید و بندی رها می‌شود. در این وادی، سالک باید صبور باشد.
” در اگر بر تو ببندد مرو و صبر کن آن جا / ز پس صبر، تو را او به سر صدر نشاند “

جمع‌بندی: عدم، دریچه‌ای به سوی بی‌نهایت

عدم، نیستی نیست. عدم، وجه نامتجلی هستی، بستر تجلی و میدانی برای عشقبازی با معبود است. عدم، دریچه‌ای به سوی بی‌نهایت است. سفری به ژرفای وجود، برای درک حقیقت خویش و پیوند با اصل هستی. سفری که با تهی شدن از خود آغاز می‌شود و به وصال یار می‌انجامد. این سفر درونی، این سلوک الی‌الله، مراتبی دارد که عرفا به تفصیل به آن پرداخته‌اند.

خواجه عبدالله انصاری، در کتاب گران‌سنگ “صد میدان“، این مسیر را به صد وادی تقسیم می‌کند که سالک باید یک به یک از آن‌ها عبور کند. در این میان، میدان‌هایی همچون “توبه (میدان اول)“، “مروت (میدان دوم)“، “انابت (میدان سوم)“ و “صبر”، همگی به نوعی با مفهوم عدم عرفانی، یعنی تهی شدن از خود و رهایی از تعلقات، پیوند دارند. در واقع، سالک با گذر از این میدان‌ها، گام به گام به عدم نزدیک‌تر می‌شود، خود را از منیت خالی می‌کند تا به حقیقت هستی، که همان وجود مطلق است، دست یابد. بنابراین، می‌توان گفت که “صد میدان” نقشه راهی است برای رسیدن به وادی عدم، وادی‌ای که در آن، سالک با فنای خویش، به بقای در حق نائل می‌گردد و این همان هدف نهایی سیر و سلوک عرفانی است.